De foto’s van Lisanne Hoogerwerf tonen oorden die zowel fictief als reëel aandoen; het zijn landschappen die buiten de dagelijkse realiteit staan, maar die zijn gemaakt met tastbare materialen zoals hout, zand, verf en karton.
Voor Hoogerwerf is fotografie een middel om innerlijke beelden zichtbaar te maken. Haar verbeelding en herinneringen vormen de inspiratiebron voor haar werk. De vloer van haar studio is het podium waarop ze haar kleinschalige landschappen laat opdoemen en verdwijnen; zodra een landschap af is, legt ze het zorgvuldig vast met haar camera, om het vervolgens weer af te breken zodat nieuwe werken kunnen ontstaan. Met speelse bouwwerken refereert ze naar maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de vluchtelingencrisis, klimaatverandering en de pandemie. De verlaten landschappen hebben iets grimmigs en dystopisch en tegelijkertijd iets speels en dromerig. Speeltuinen, tenten, hutten en huizen zijn elementen die regelmatig terugkomen in haar werk. Met behulp van belichting en geschilderde achtergronden creëert ze een fictieve ruimte waarin deze bouwwerken nieuwe betekenissen krijgen en tegenstellingen zoals utopie/dystoptie, mens/natuur, ernst/speelsheid, schoonheid en grauwheid bij elkaar komen.
video: Creators Chambers
Lisanne Hoogerwerf
Woont en werkt in Den Haag, geboren in 1987
2016 – 2016 Bildung Academie, Amsterdam
2012 – 2013 Universiteit Leiden, Film,- en Literatuurwetenschap Bachelor
2007 – 2011 Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag, Schilderen / Autonoom
TENTOONSTELLINGEN:
2022
Galerie Wilms, Venlo
2021
Artist Support Pledge, De Balie, Amsterdam
This Art Fair, Amsterdam
Landschap 2.1, Museum de Domijnen, Sittard-Geleen
Winterfatigue, Het Archief, Root Foundation, Rotterdam
KunstRAI, Galerie Wilms, Amsterdam
2020
This Art Truck, een initiatief van This Art Fair
Amuse, Galerie Wilms, Venlo
2019
Art on A postcard, Secret Auction, Londen, VK
Seeyou@art, De Hallen, Amsterdam
Loosen Art International Photo Exhibition Suburbs, Millepiani Exhibition Space, Rome, IT
Mini-Sci Fest, Amsterdam
Seeyou@art, De Hallen, Amsterdam
2017
De Transformatie Groepsexpositie, Arnhem
2015
Get Fed Art Fair, Arnhem
2014
Kunstspoor Noord Beveland, Goes
2013
Reflections from the Wasteland, Make a point Expositietruimte, Boekarest, Roemenië
Kunstbeurs RE-Rotterdam, Rotterdam
Now or Never #2., GEM Museum voor Actuele Kunst, Den Haag
2012
Playtime, Moira Expositieruimte Utrecht, Utrecht
2012
Just enough space to turn around, The Zet foundation Amsterpark, Amsterdam, Nederland
2011
The Best of Graduates, Ron Mandos Amsterdam
2011
Eindexamen expositie, Koninklijke Academie, Den Haag, Nederland
2010
The Making Of Something, 1646, Den Haag, Nederland
PROJECTEN:
2019
Deelname open Atelierroute Den Haag
Secret Auction 2019
Art on a Postcard, Londen, Verenigd Koninkrijk
2017
Tentakel Rotterdam Kunstfestival
2016
Tentakel Rotterdam Kunstfestival
2015
Tentakel Rotterdam Kunstfestival
INTERNATIONALE UITWISSELINGEN / ARTIST-IN-RESIDENCIES:
2019 Atelier Blachefosse, Blanchefosse, Frankrijk
2013 Bucharest Air, Artist in Residence, 2 maanden, Boekarest , Roemenië
INTERVIEW | LISANNE HOOGERWERF
Werken in het schemergebied tussen werkelijkheid en verbeelding
Door Renée Verberne
Beeldend kunstenaar Lisanne Hoogerwerf bouwt vanuit haar herinneringen en nabeelden dromerige, speelse, maar ook ietwat verontrustende werelden die tot in de kleinste details zijn uitgewerkt. Ze legt deze miniatuurlandschappen vervolgens vast met haar camera, waarna ze weer verdwijnen en het hele proces, dat plaatsvindt op de vloer van haar atelier, van voren af aan kan beginnen.
Vanaf 18 mei 2023 exposeert Hoogerwerf haar nieuwste werken bij Galerie Wilms in Venlo tijdens de tentoonstelling Shifting Perspectives, samen met beeldend kunstenaars Pim Palsgraaf, Maurice van Tellingen, Hugo Tieleman en Casper Verborg. Het zijn alle vier kunstenaars die Hoogerwerf aandroeg omdat ze thematische raakvlakken ziet tussen haar eigen werk en dat van deze kunstenaars.
Innerlijke landschappen
Met aarde, hout, karton, lijm, satéprikkers, suikerspinstokjes en allerhande gevonden voorwerpen bouwt Hoogerwerf wekenlang geconcentreerd aan fantasierijke landschappen op de vloer van haar werkruimte. Ze is vaak weken bezig met het bouwen van een landschap. Bijzonder is haar gebruik van intense, vrolijke kleuren. De kleuren versterken de dromerige sfeer van de werelden die ze bouwt; tegelijkertijd staan ze bijna haaks op de unheimische sfeer die vaak ook van haar beelden uitgaat. Haar werkwijze is bijzonder en ontstond vrij intuïtief.
“Ik ben begonnen met het creëren van mijn landschappen in een periode waarin ik veel langere meditatie-retraites deed. Door dagenlang veel stil te zitten met nauwelijks prikkels van buitenaf, kreeg ik steeds beter zicht op een soort innerlijke beeldenstroom die ik op geen enkele wijze kon linken aan persoonlijke herinneringen of gebeurtenissen. In deze beeldenstroom kwamen op bijna filmische wijze landschappen voorbij. Door stil te blijven observeren kon ik deze steeds scherper en langer voor me zien. De landschappen hadden sterke sferen en duidelijke visuele kenmerken. Ik kreeg de indruk dat ze een link vormden naar een meer onbewuste en universele laag. Nieuwsgierig naar deze meer archetypische, innerlijke landschappen en de manier waarop ze communiceren, ben ik schetsen gaan maken en. Dat is langzaam uitgegroeid tot wat ik nu doe.”
“Door dagenlang stil te zitten zonder prikkels van buitenaf, kreeg ik zicht op een innerlijke beeldenstroom die ik op geen enkele wijze kon linken aan persoonlijke herinneringen”
Schemerwerelden
In haar beelden is een constante spanning voelbaar tussen het realistische of werkelijke enerzijds en het dromerige en schilderachtige anderzijds. “Ik vind die combinatie heel fijn. Enerzijds wil ik een illusie creëren en iets bouwen wat onwerkelijk is, tegelijkertijd wil ik dat het concreet en tastbaar is. Mijn werelden bevinden zich in een schemergebied, je kunt niet meer goed plaatsen waar je naar kijkt. Zo worden het eigen werelden, die ontstaan zijn vanuit droombeelden en herinneringen aan een bestaande werkelijkheid.”
“Enerzijds wil ik een illusie creëren en iets bouwen wat onwerkelijk is, tegelijkertijd wil ik dat het concreet en tastbaar is”
Hoogerwerf noemt in ons gesprek het woord ‘nabeeld’, dat inderdaad goed omschrijft hoe haar werk tot stand komt. “De bouwsels die in mijn werken voorkomen zijn niet-bestaande entiteiten, maar ze refereren wel aan de werkelijkheid. Het zijn eigenlijk bouwwerken zoals ik ze me herinner uit de werkelijkheid. Ik maak geen foto’s en kijk ook niet naar foto’s tijdens het bouwen, want ik wil dat het een verinnerlijkt beeld is van waaruit ik creëer. Het is niet mijn intentie om hele realistische werken te maken. Ik heb het gevoel dat het beeld juist sterker wordt als je vanuit verbeelding werkt. Liever maak ik daarom schetsen vanuit mijn eigen herinneringen aan gebouwen en landschappen, dus eigenlijk van de nabeelden die in mijn hoofd bestaan. Vanuit daar ga ik spelen met de materialen die ik heb verzameld in mijn atelier en werk ik heel erg vanuit een bepaald gevoel. Ik zie dan dingen ontstaan terwijl ik aan het werk ben en experimenteer eindeloos met sfeer, licht, kleur en materialen.”
“Een beeld wordt juist sterker als je niet vanuit foto’s, maar vanuit je eigen verbeelding werkt”
Vondsten
Het toeval speelt ook zeker een rol, met name als het gaat om de materialen die Hoogerwerf gebruikt. “Ik ben eigenlijk doorlopend materialen aan het verzamelen en zo doe ik soms heel toevallig een mooie vondst op straat of in een container. Ik vond bijvoorbeeld eens een hele zak met witte piepschuim bolletjes. Meteen kreeg ik een idee om die bolletjes te verwerken in het landschap waar ik op dat moment mee bezig was. Zo gaat het vaker; mijn atelier ligt vol met gevonden voorwerpen waarvan ik het gevoel heb dat ik ze nog een keer kan gebruiken. Het werkt ook andersom: ik heb een klein schetsboekje dat ik overal mee naartoe neem, ik maak er basale schetsjes in. Soms heb ik niet direct materialen voor de ideeën die ik schets, maar dan kom ik later iets tegen waarbij ik meteen aan een bepaalde schets terugdenk. Dan ga ik het idee alsnog uitvoeren.”
Verlaten oorden
Hoogerwerf’s beelden zijn verstoten van mensen. Die lijken de werelden verlaten te hebben. “Ik vind het belangrijk dat er een bepaalde rust uitgaat van mijn werken en mensen zijn niet essentieel daarvoor. Bovendien refereren de bouwwerken ook al naar mensen, ze hoeven er dan niet ook nog in voor te komen.” Van de sfeer van verval en verlatenheid in haar werken, gaat eveneens een bepaalde schoonheid en romantiek uit. Je kunt goed zien met hoeveel aandacht, precisie en gevoel voor esthetiek ze de landschappen bouwt en dat wekt onherroepelijk ontzag wanneer je als toeschouwer haar werk bekijkt.
“Ik vind het belangrijk dat er een bepaalde rust uitgaat van mijn werken”
De schoonheid van verval
Tijdens de tentoonstelling Shifting Perspectives in Galerie Wilms, die op donderdag 18 mei opent, exposeert Hoogerwerf haar werk samen met vier kunstenaars die ze zelf aandroeg omdat ze zich ermee verbonden voelt. Pim Palsgraaf, die rondstruint in verlaten industriële oorden, aldaar materialen verzamelt en in lege fabriekspanden werk maakt, creëert verbluffende ruimtelijke effecten met zijn sculpturen. Maurice van Tellingen, die ook bezig is met het thema verval, weet het alledaagse in gedetailleerde, poëtische sculpturen te vangen. Hugo Tieleman, wiens werk naar eigen zeggen over ‘de tragedie van het landschap’ gaat, zoekt in zijn schilderijen het contrast op tussen de natuur en de invloed van de mens.
Ten slotte is er werk van schilder Casper Verborg te zien, Hoogerwerf’s partner. Verborg ontwikkelde een geheel eigen palet bestaande uit onverwachte kleurcombinaties. Zijn werk is op het eerste gezicht vrolijk, maar in tweede instantie hebben de zuurstokkleuren iets alarmerends, bijna giftigs. Ook in het werk van Hoogerwerf lijken de kleuren een ambivalente rol te spelen. “Casper en ik delen al jarenlang een atelier en werken dus bijna iedere dag samen. We kunnen dat blijkbaar heel goed. Hij heeft elke foto van mij gezien voordat ik die naar buiten bracht en we reflecteren vaak op elkaars werk. Het is fijn om altijd iemand te hebben waarmee dat kan. Hoewel we dat allebei op een hele eigen manier en vanuit andere invalshoeken doen, zoeken we in ons werk beiden naar een verbinding tussen de alledaagse werkelijkheid en de immateriële wereld die zich enkel via onze geest, droom of herinnering aan ons voordoet. Onbewust beïnvloeden we elkaar dus waarschijnlijk wel.”
“We reflecteren vaak op elkaars werk, het is fijn om altijd iemand te hebben waarmee dat kan”
Ontlading
Als we praten over de betekenis van Hoogerwerf’s werk, komen we algauw op urgente thema’s als de vluchtelingcrisis en de klimaatcatastrofe. “Dat zijn wel thema’s die mij bezighouden, ja. Sinds een paar jaar plant ik bij elke verkoop een paar bomen door een donatie te geven aan Trees For All. Ik vind het een mooi idee dat ik door middel van kunst kan bijdragen aan een groenere wereld. Mijn werk is ook zeker wel een manier om dingen die me raken, zoals de oorlog in Oekraïne, voor mezelf een plek te geven. Ik neem het dan mee mijn studio in en het klinkt misschien gek, maar door dan te gaan spelen en experimenteren kan ik wat ontladen en kan ik het relativeren. Toch wil ik die thema’s niet heel nadrukkelijk aankaarten met mijn werk of het er heel letterlijk instoppen. Ik wil wegblijven van het zwaarmoedige en belerende. Ik wil dat het ook altijd iets lichts blijft houden. Misschien kun je daarmee wel meer zeggen dan wanneer een beeld heel zwaar en beklemmend is.”
Lisanne Hoogerwerf woont en werkt in Den Haag. Ze studeerde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag en studeerde vervolgens Film- en Literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden. Na haar studies verbleef en werkte ze ook een jaar in Finland.