Stefan à Wengen is één van de belangrijkste schilders van de hedendaagse figuratieve schilderkunst in Duitsland. In zijn werk verwijst à Wengen naar het zogenaamde culturele geheugen; naar de Westerse iconografie en haar beelden. Daarbij interpreteert hij deze beelden voortdurend en verweeft hij herhaaldelijk niet-Europese kunst en haar soms raadselachtige boodschappen in zijn thema’s.
Het dier vormt een rode draad in het oeuvre van à Wengen en staat ook in de tentoonstelling Animal Farm (2022) centraal. Alleen al de betekenis van het woord ‘dier’, dat is afgeleid van het Latijnse animus en dat ‘adem’, ‘leven’ en vooral ‘ziel’ betekent, is een drijfveer voor à Wengen om in het dier te ontdekken wat we soms denken te zien in onszelf.Sinds de jaren negentig werkt à Wengen aan grote series waarin hij culturele codes en denkbeelden bevraagt. À Wengen kan zich soms jarenlang onderdompelen in een bepaalde thematiek, om zich vervolgens in een volgende serie weer op iets geheel nieuws te storten. Zijn veelzijdigheid doet denken aan Albrecht Dürer, die niet toevallig ook de inspiratie vormde voor één van à Wengen’s nieuwe werken: een levensgrote houtskooltekening van een neushoorn.
Het bijzondere aan à Wengen’s werken is dat ze een stevige conceptuele basis hebben, maar ook vanuit esthetisch oogpunt bijzonder rijk zijn. Hierdoor ontstaat een gelaagd beeld dat op meerdere wijzen te duiden valt. Waar de ene toeschouwer zich meteen aangetrokken voelt tot het beeld, zal juist het seriematige of het conceptuele idee van een reeks de aandacht trekken van een ander. Het is deze unieke dichtheid van esthetiek en concept die de aandachtige kijker veel te bieden heeft.
Hoewel Stefan à Wengen in Nederland nog niet zo bekend is, heeft hij internationaal zijn sporen al ruimschoots verdiend. Zijn werk wordt getoond in tal van exposities en is te vinden in belangrijke openbare en particuliere collecties in Duitsland, Nederland, Spanje, de VS en Zwitserland, waaronder Museum Kunstpalast Dusseldorf, Museum van Bommel van Dam, het Kunstmuseum Basel en het Kunstmuseum Luzern.
Le Singe Peintre – Stefan à Wengen
In 1740 schilderde Jean Baptiste Siméon Chardin een kleine afbeelding* van een aap – hier een van de makisoorten – goed gekleed en met een tweehoornige hoed op zijn hoofd, zittend voor het doek met een penseel en palet en de figuur achter hem rechts probeerde te schilderen. Het werk toont de kunstenaar dus als een aap die, in plaats van te creëren, alleen maar kan verbeelden. Of nog gemener: hij toont de kunstenaar als een aap die zich kan aanpassen en die zich wil schikken naar kritiek. Het gerucht gaat ook dat Chardin met deze foto zijn zwijgende beeldkritiek uitdrukt op minder belangrijke collega’s die echter vóór hem een gratis koninklijk pensioen kregen in het Louvre.
Zelfs de Romeinse geleerde Plinius de Oudere, die een hoge reputatie verwierf door zijn encyclopedisch werk over natuurlijke historie, beschrijft het kenmerk van de aap als een dier met mensachtige trekken en met de gewoonte om voortdurend mensen te imiteren, als een soort karikatuur van hen. De bestiaria van de Middeleeuwen associëren de aap echter met het beeld van de duivel en het kwaad en benadrukken daarmee het kwaadaardige en oppervlakkige karakter ervan.
Ondanks dit alles – of misschien juist om deze redenen – heeft de aap herhaaldelijk zijn motief in de schilderkunst gevonden, zowel bij de oude meesters als in de moderne tijd tot op de dag van vandaag. In de zogenaamde Les SingeriesVan de 17e tot de 19e eeuw nam de aap zelfs volledig menselijke rollen op zich, zoals die van bezoekers van herbergen en hun drinkgelagen, die van wereldreizigers of die van mensen die hun pijp puffen in een rooksalon, zoals te zien is in schilders als Ferdinand van Kessel (1648 – 1696), David Teniers (1610-1690) of Sir Edwin Landseer (1802-1873). Maar qua context is de meest consistente Chardin, die de aap in zijn voorliefde voor mimesis toont als een soort hersenloze imitator, die soms goed en soms slecht schildert, net zoals het toeval dicteert.
Net als bij mijn Ghost Portraits (2005) en de originele goeroes(2014 – 2017) Strikt genomen, en herkenbaar aan de hand van collages, produceer ik eerst vervalsingen, die dan weer originelen worden door de implementatie in de schilderkunst met hun gegarandeerde waarheidsclaim. In de serie Le Singe Peintre gebruik ik echter portretschilderijen van kunstenaars als Frans Hals, Rembrandt, van Eyck of Bruyn, waarbij ik de hoofden en handen verwissel voor die van een primaat. Het is een spel vergelijkbaar met wat mijn landgenoot Rémy Zaugg op conceptueel abstract niveau speelde met zijn Le Singe Peintre -serie (1981), in die zin dat hij niet het beeld maar eerder het idee van de Singe Peintre en daarin als een regisseur, aap, acteur en auteur ineen.
Heb ik een aap, misschien een met het syndroom van Stendhal , opdracht gegeven om een aap zoals hij te schilderen als Van Eyck-schilderij? Zijn de foto’s mogelijk een voorouderlijke galerij van latere verwanten van de maki Chardins? Of ben ik het zelf, die schijnbaar een spel speelt en in de rol van een mens glijdt om de oude meesters “onbewust” en met plezier te imiteren? Is het de rol van de primaat die zich toch zeer bewust is van zijn onbewuste? Of worden mijn apenportretten zelfs maar een spiegel voorgehouden als een gebroken, ironisch gebaar naar kritiek en de kunstwereld, vergelijkbaar met Chardins woede en onvrede jegens bepaalde collega’s en influencers in de culturele sector? Prima primaten!
* Jean Baptiste Siméon Chardin; Le Singe Patre ; 1740; Olieverf op canvas; 73 x 59,5 cm; Louvre, Parijs
Stefan à Wengen (1964, Basel CH)
1981 – 1986 Visits the School of Design, Basel, CH
1988 – 1990 lives and works in New York, US
1991 – 1998 lives and works in Cologne, DE
1999 lives and works in Dusseldorf, De
2011/12 Teaching and workshops at the Haute École d’Art et Design, Geneva, CH
2013 Co-founder of the project space SPAM-CONTEMPORARY, Dusseldorf, DE
2016 – 2018Lecturer for art history at the Kulturforum Neuß, DE
SOLO
2022
ANIMAL FARM Galerie Wilms, NL
2021
Boo!-tiful – 100 Boo!-ties; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D.
2020
Le Singe Peintre; Bernhard Knaus, Fine Art, Frankfurt a.M., D.
2019
Instant Panoptikum; Zero Fold, Köln, D.
Obstacles – Cabinet of magic Objects; Tony Wuethrich
Galerie, Basel, CH.
Versions – die Toteninseln; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D.
2018
Le Singe Peintre; Tony Wuethrich Galerie, Basel, CH (Kat.).
2017
Original Gurus und andere Werke; Kunsthalle Viersen, D (Kat.).
2016
Ein Madrigal (mit Corsin Fontana); Tony Wuethrich Galerie, Basel, CH.
No Man’s Land; Bernhard Knaus Fine Art, Frankfurt a. M., D.
2015
Detected Dictionary; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D (Kat.).
2013
My Captive Heart; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D.
2012
The Occurrence; Jiri Svestka Gallery, Prague, CZ.
Hieronymus Painting and some Trophies; Galerie Wilms, Venlo, NL.
2011
Comfortably Numb; Jiri Svestka Gallery, Berlin, D.
2010
The Mission; Kunstmuseum Luzern, Luzern, CH (Kat.).
2009
Nightology; Black & White Gallery, New York, USA (Kat.).
2008
Nightology; Witzenhausen Gallery, Amsterdam, NL.
2004
Night Playground; Frehrking Wiesehöfer, Köln, D.
Secretos; Galería Fúcares, Madrid, E.
2002
Kava Kava; Frehrking Wiesehöfer, Köln, D.
2001
Stefan à Wengen, Peter Piller; Adamski Frehrking Wiesehöfer, Köln, D.
GROUP
2021
Wild/Schön – Tiere in der Kunst; Kunsthalle Emden, D (Kat.).
Houseshomes; Beck & Eggeling Düsseldorf, D.
2020
Silver Lining; Bernhard Knaus Fine Art, Frankfurt a. M., D.
2019
Geheimnis der Dinge – Malstücke; Kunsthalle Recklinghausen, D (Kat.).
Friends, etc. La Collection Pierre Keller; Musée Jenisch, Vevey, CH.
2018
Löwensafari; Kunsthalle Luzern, CH.
Karneval der Tiere – Werke aus der Museumssammlung; Kunstmuseum Luzern, CH (Kat.).
Flugblätter/Flying Letters; Arts and Culture Brick Warehouse; Maebashi, J.
4ABSTRACTS2NOT; Quadrart, Dornbirn, A.
Geheimnis der Dinge – Malstücke; Beck & Eggeling Düsseldorf, D (Kat.).
Vlugschrift/Flugblätter; Pictura, Dordrecht, NL.
Möglichkeiten von Malerei; Märkisches Museum Witten, D.
2017
Strange Beauty; Beck & Eggeling, Wien, A.
Strange Beauty; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D (Kat.).
Expedition ins Landesinnere – Statement Schweizer Kunst; Kunst Zürich 17, Zürich, CH.
Flugblätter; Kunstraum Peenetranz, Künstler Gut Loitz, Loitz an der Peene, D.
10 Jaar Galerie Wilms; Galerie Wilms, Venlo, NL.
Guests@Washington; Aeroplastics, Brüssel, B.
2016
Hinter dem Vorhang – Verhüllung und Enthüllung seit der Renaissance; Museum Kunstpalast, Düsseldorf, D (Kat.).
Freyschmidt, Merkisch, à Wengen; Galerie Bernhard Bischoff, Bern, CH.
Zoo – an artists’ curated exhibition; Lepsien Art Foundation, Düsseldorf, D.
2015
Ein Baum ist ein Baum ist ein Baum…; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D (Kat.).
2014
Optima Mihi In Chartis; Galerie Römerapotheke, Zürich, CH
The Best; Zoya Museum, Modra, SLO.
A Group Show; Galerie Wilms, Venlo, NL.
2013
Accrochage; Jiri Svestka Gallery, Berlin, D.
Deckkraft Featuring…; Werfthalle Reisholzer Hafen, Düsseldorf, D.
Nice Things / Kleinformate; Tony Wuethrich Galerie, Basel, CH.
Renaissance Reloaded; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D (Kat.).
2012
Aaron van Erp, Stijn Peeters, Bas de Wit, Stefan à Wengen; Podium DAK, Geldrop, NL.
Scapes – Part Two; Tony Wuethrich Galerie, Basel, CH.
Im Moment der Bildbetrachtung wird der innere Monolog gestoppt; Kunstsäle, Berlin, D.
2010
Portrait de l’artiste en motocycliste (Sammlung Olivier
Mosset); Musée des beaux-Arts, La Chaux-de-Fonds, CH (Kat.).
2008
Team 404 & John Armleder, Clinch/Cross/Cut; New Jerseyy, Basel, CH.
2007
Die Kunst zu sammeln; Museum Kunstpalast, Düsseldorf, (Kat.).
Kava Kava – Facetten der Angst; Kunstmuseum zur alten Post, Mülheim an der Ruhr, D (Kat.).
2005
Team 404; Yellow Pages; Mamco; Musée d’art moderne et contemporain, Genève, CH.
Aqua Reel; Galerie Römerapotheke, Zürich, CH.
2004
Fúcares de papel; Galería Carmen de la Calle, Jerez, E.
2003
paint; Galerie Bob van Orsouw, Zürich, CH.
Gäste; Galerie Fricke, Berlin, D.
Yellow Pages; Kunsthalle Palazzo, Liestal, CH (Kat.-Yellow Pages).
Stefan à Wengen, Kees de Goede, Harald Vlugt; Bergman & van Laake , Amsterdam, NL.
Fink forward; Kunsthaus Glarus, Glarus, CH (Kat.).
Der Mondopunkt; Künstlerhaus Bethanien, Berlin, D (Kat.).
Sling Shot Project, New York, USA.
2002
Point of View; Landschaften; Galerie Anita Beckers, Frankfurt a.M., D.
2001
Ex(o)DUS; Haifa Museum of Art, Haifa, Israel (Kat.).
2000
Eidgenössische Preise für freie Kunst 2000; Centre d’art contemporain, Fri-Art, Fribourg, CH (Kat,).
CURATED EXHIBITIONS (@ SPAM-CONTEMPORARY)
2016
René Zäch.
2015
„Dies alles gibt es also“ – Gruppenausstellung Zeichnungen.
Marc-Antoine Fehr.
Gil Shachar – And Imaginary Friends (ko-kuratiert).
Claudia Larissa Artz / Eva Maria Kollischan / Alke Reeh (ko-kuratiert).
2014
“abstrakt”; Birgit Antoni / Raffaella Chiara / Verena Freyschmidt / Katharina Jahnke / Bruno Jakob / Judith Maria Kleintjes / Jean-Luc Manz / Jürgen Meyer / Albrecht Schnider.
Ian Anüll / Vaclav Pozarek.
Iskender Yediler.
2013
Julia Kröpelin / Maria Smits.
Gregory Eltringham / Leonid Sokhranski (ko-kuratiert).
PRIZES AND AWARDS
2000 Eidgenössischer Preis für freie Kunst, Basel, CH
1989 Eidgenössisches Kunststipendium, Lucerne, CH
1987+’88 Kiefer-Hablitzel-Stipendium, Montreux, CH
REDEN, VORTRÄGE, KÜNSTLERGESPRÄCHE
2016
Eröffnungsrede „Horror Vacui“ des Kunstlerdous Deckkraft;
Kulturforum Alte Post Neuß / Städtische Galerie.
2014
„Die Bartfeinde nach Apostata“; performatives
Künstlergespräch mit Frank Schablewski (Schriftsteller) im Jacobihaus des Künstlervereins Malkasten Düsseldorf.
2013
My Captive Heart; Künstlergespräch mit Christoph Lichtin
(Kurator, Luzern); Galerie Beck & Eggeling Düsseldorf.
2012
Eröffnungsrede von Robert Puflebs Ausstellung “Robert Pufleb – Fotobilder” im Kunstverein Lippe.
2010
The Mission; Künstlergespräch mit Christoph Lichtin
(Kurator, Luzern); Kunstmuseum Luzern.
PUBLIKATIONEN
2018
Le Singe Peintre; Tony Wuethrich Galerie, Basel, CH.
2017
Strange Beauty; Beck & Eggeling, Düsseldorf, D.
Original Gurus und andere Werke; Kunsthalle Viersen, D; Text: Raimund Stecker.
2016
Hinter dem Vorhang – Verhüllung und Enthüllung seit der Renaissance; Katalog Museum Kunstpalast, Düsseldorf, D; Texte: verschiedene Autoren.
2015
Detected Dictionary; Katalog Galerie Beck & Eggeling, Düsseldorf, D; Gespräch zwischen Raymund Weyers und Stefan à Wengen.
2013
Renaissance Reloaded; Katalog Galerie Beck & Eggeling, Düsseldorf, D; Texte: verschiedene Autoren.
2010
The Mission; Katalog Kunstmuseum Luzern, CH, JRP Ringier,
Zürich, CH; Texte: Christoph Lichtin, Julian Heynen, Beate Ermacora, Stefan à Wengen.
2009
Nightology; Katalog Black & White Gallery, New York, USA; Texte: Rayumund Weyers, Julian Heynen.
2007
Die Kunst zu sammeln; Katalog Museum Kunstpalast, Düsseldorf, D; Texte: verschiedene Autoren.
Kava Kava – Facetten der Angst; Katalog Kunstmuseum Mülheim an der Ruhr, D, Kerber Verlag, Bielefeld/Leipzig, D; Texte: verschiedene Autoren.
2003
fink forward – the collection/connection; Katalog Kunsthaus Glarus, CH; edition fink, Zürich, CH; Texte: verschiedene Autoren.
Der Mondopunkt; Katalog Künstlerhaus Bethanien, Berlin, edition fink, Zürich, CH; Text: Christoph Lichtin.
2001
Ex(o)DUS; Katalog Haifa Museum of Art, Haifa, Israel; Texte u.a. Doreeth LeVitte Harten.
2000
Eidgenössische Preise für freie Kunst 2000; Katalog Fri-Art,
Centre d’Art Contemporain, Kunsthalle Fribourg, BAK, Bern, CH.
1990
Szene Schweiz; Katalog Städtische Kunsthalle Mannheim, D.